Faʻamanatuga lotu - o le faʻaolaina o le monotheism ma ona aganuu

E tele lotu faʻalauiloa na faʻaalia i taimi eseese ma iai a latou lava taʻiala ma faavae. O se tasi o eseesega autu o le numera o atua e talitonu i ai tagata, o lea e iai lotu e faʻavae i luga o le talitonuga i se tasi atua, ma o loʻo i ai le polytheism.

O le a le talitonuga faʻafeololo?

O le aʻoaʻoga a se Atua e toʻatasi ua taʻua o le monotheism. E tele galu e faʻasoa le manatu o le Foafoa foafoa. Malamalama i le uiga o le talitonuga monotheist, e taua le taʻu mai o le igoa lenei o le tolu o au tafe o le lalolagi: o le faa-Kerisiano, o le faa-Iutaia ma le faa-Islama. E tusa ai ma isi faʻalapotopotoga faʻalelotu, o loo finauina feeseeseaiga. E taua tele le suia o lotu lotu-o mea nei o faʻamaoniga manino, aua o nisi e faʻamalosia le Alii i uiga ma uiga eseese, ae o isi e na te siitia le puleʻaga tutotonu i isi.

O le a le eseesega i le va o le monotheism ma le polytheism?

I le uiga o se mea e pei o le "monotheism" na malamalama, ma e uiga i le polytheism, o lona uiga o le faafeagai atoa lava o le monotheism ma e faavae i luga o le faatuatua i le tele o atua. Faatasi ai ma lotu faʻaonaponei, latou te aofia ai, mo se faataitaiga, Hinduism. O ē faʻatuatua i polytheism latou te talitonu e tele atua o loʻo i ai a latou vaega o aʻafiaga, uiga ma amioga. O se faataitaiga manino o atua o Ancient Greece.

Sa talitonu saienitisi i le taimi muamua na tulai mai le polytheism, lea na iu lava ina pasi atu i le faatuatua i le Atua e tasi. E toatele e fiafia i mafuaaga mo le suiga mai polytheism i monotheism, ma o lea e tele faamalamalamaga mo lenei, ae o le sili ona tauamiotonuina. E talitonu saienitisi o na suiga faalelotu e atagia mai ai ni tulaga patino i le atinaʻeina o sosaiete. I na aso, na faamalosia ai le pologa ma na faia ai le pule tupu. Monotheism ua avea ma ituaiga faavae mo le faatuina o se sosaiete fou e talitonu i se tupu nofo toatasi ma le Atua.

Polokalame Faʻatonu a le Lalolagi

Ua leva ona fai mai o lotu autu a le lalolagi, lea e faavae i luga o le monotheism, o le faa-Kerisiano, o le faa-Islamisi ma le faa-Iutaia. O nisi tagata atamamai e manatu ia i latou o se ituaiga tele o talitonuga faalemafaufau, lea e taulai i le faamalosia o le ola mama i totonu. O taʻitaʻi o setete o le Anamua Anamua i le taimi o le faʻavaeina o le monotheism sa taʻitaʻia e le gata i mea latou te fiafia i ai ma le faʻamalosia o setete, ae faʻapea foi i le avanoa e faʻaaoga ai tagata i le sili atu ona mafai. Na tuʻuina atu e le Atua o le talitonuga faʻamaoni ia i latou le avanoa e maua ai se ala i agaga o tagata talitonu ma faʻamalosia le nofoalii o le tupu.

Lotu faʻamaoni - Faʻa-Kerisiano

O le faamasinoina mai le taimi na amata mai ai, o le Kerisiano o le lotu lona lua o lotu. Muamua, o se vaega o le faa-Iutaia i Palesitina. O le vavalalata tutusa o loo matauina i le mea moni o le Feagaiga Tuai (o le vaega muamua o le Tusi Paia) o se tusi taua mo Kerisiano ma Iutaia. Ae mo le Feagaiga Fou, lea e aofia ai Evagelia e fa, o nei tusi e paia naʻo Kerisiano.

  1. O loo i ai se talitonuga faapope i le autu o mea sese i le faaKerisiano, talu ai o le faavae o lenei tapuaiga o le faatuatua lea i le Tama, Alo ma le Agaga Paia. Mo le toatele, o se feteenaiga o faavae o le monotheism, ae o le mea moni ua manatu uma o ni uiga e tolu o le Alii.
  2. O le faaKerisiano e faatatau i le faaolataga ma le faaolataga, ma e talitonu tagata i le alofa tunoa o le Atua i se tagata agasala.
  3. I le faatusatusaina o isi talitonuga faalotulotu ma le faaKerisiano, e tatau ona faapea mai i lenei faiga, e muta le ola mai le Atua i tagata. I isi galu e tatau i se tagata ona faia taumafaiga e alu aʻe i le Alii.

Talitonuga faʻamaoni - talitonuga Iutaia

O le lotu aupito leva, lea na tulaʻi i le 1000 TLM. Na faaaoga e perofeta eseese talitonuga o le taimi e fausia ai le fou fou, ae na o le pau lava le eseesega taua o le i ai o se Atua e tasi ma le mana uma, lea e manaomia ai tagata ia matua tausia lelei tulafono o amioga. O le tulai mai o le monotheism ma ona taunuuga faaleaganuu o se autu taua lea o loo faaauau pea ona sailiili e saienitisi, ma i le faa-Iutaia o mea moni nei o loo i fafo:

  1. O le faavae o lenei tulaga o le perofeta o Aperaamo.
  2. O le talitonuga faaIutaia Iutaia ua faatuina o se manatu faavae mo le atiina ae o amio lelei a tagata Iutaia.
  3. O le taimi nei e faʻavae i luga o le amanaiaina o le tasi Atua le Atua, o le faʻamasinoina tagata uma, e le gata o tagata ola, ae faapea foi e ua oti.
  4. O le uluai tusiga tusitusia o le faaIutaia - Torah, lea e faailoa mai ai autu autu ma poloaiga.

Talitonuga faʻamaoni - Islam

O le tapuaʻiga lona lua aupito tele o le Islama, lea na foliga mai mulimuli ane nai lo isi faatonuga. O lenei tulaga na fanau mai i Arapi i le 7 senituri TA. u. O le natura o le monotheism o le Islama o loo i ai i talitonuga nei:

  1. E tatau i tagata lotu ona talitonu i le Atua e toʻatasi - Allah . O ia o se sui o se tagata ei ai ona uiga lelei, ae naʻo se tikeri sili ona lelei.
  2. O le faavae o lenei masani o Muhammad, lea na afio mai i ai le Atua ma tuuina atu ia te ia se faasologa o faaaliga, o loo faamatalaina i le Farani.
  3. O le Quran o le tusi paia sili a Mosalemi.
  4. I totonu o Islameli, ei ai agelu ma agaga leaga, e taʻua o le toto, ae o tagata uma ei ai i le mana o le Atua.
  5. O tagata uma lava e ola e ala i le faʻamuamuaina faalelagi, aua o le Atua na te filifilia le mea e tupu.

Talitonuga faʻamaoni - lotu Buddhism

O se tasi o lotu sili ona leva o le lalolagi, o lona igoa e fesootai ma le taua taua o lona faavae, ua taʻua o le Buddhism. Sa i ai le taimi nei i Initia. E i ai saienitisi oe na tusia igoa lotu lotu, taʻua le mea nei, ae o le mea moni, e le mafai ona taʻua i le lotu monotheism poʻo le polytheism. Ua faamatalaina lenei mea i le mea moni o le Buddha e le faafitia le i ai o isi atua, ae na te faamautinoaina o tagata uma e usitai i le gaioiga a karma. Ona o lenei mea, o le iloa po o fea tapuaiga e moni, e le saʻo le aofia ai o le Buddhist i le lisi. O ona autu autu e aofia ai:

  1. E leai se tasi sei vagana ai se tagata e mafai ona taofia le faagasologa o le toe fanauina o le "samsara" , aua i lona malosi e suia ai o ia lava ma oʻo atu ai i le nirvana.
  2. E mafai ona fai e le lotu Buddhism le tele o ituaiga, ma mafaufau i le mea e taʻutaʻu atu ai.
  3. O lenei taʻiala ua folafola atu i tagata talitonu le laveaʻiina mai mafatiaga, mea na tutupu ma fefega, ae i le taimi lava e tasi, e le faʻamaonia ai le tino ola pea o le agaga.

Faʻasalaga faʻamaoni - lotu Hindu

O le Vedic anamua, lea e aofia ai aʻoga eseese ma agaifanua, ua taʻua o le Hindu. O le toʻatele, o loʻo faʻamatalaina le talitonuga autu o lotu lotu, e le manatu e tatau ona taʻuina lenei taʻiala, talu ai ona talitonu tagata talitonu i le 330 miliona atua. O le mea moni, e le mafai ona manatu lenei mea o se faʻamaoni saʻo, ona o le talitonuga Hindu e faigata, ma e mafai e tagata ona malamalama ia latou lava auala, ae o mea uma i le lotu Hindu e faʻataʻamilo i se Atua e toʻatasi.

  1. Ua talitonu faifeʻau e le mafai ona malamalama se tasi Atua maualuga, o le mea lea o loo faatusaina ai o ia i ni foafoaga faalelalolagi e tolu: Shiva, Vishnu ma Brahma. O tagata talitonu uma ei ai le aia tatau e filifili ai mo ia lava poo le a le galuega e tuʻuina atu i ai.
  2. O lenei aganuu faʻalelotu e leai se tasi o tusitusiga autu, o lea e faʻaaogaina ai e tagata talitonu Vedas, Upanishads ma isi.
  3. O se tulaga taua o le Hinduism e faailoa ai e tatau i le agaga o tagata taitoatasi ona uia le tele o toe faafouga.
  4. Karma o meaola ola uma lava, ma o mea uma e fai o le a amanaia.

Faʻasalaga faʻamaoni - Faʻasagaga

O se tasi o faatonuga faalelotu anamua o le Zoroastrianism. E toatele le au popoto faalelotu e talitonu o lotu moni uma lava na amata i le taimi nei. E i ai le au tusitala faasolopito e fai mai e lua. Na foliga mai i Peresia anamua.

  1. O se tasi lea o uluai talitonuga na tuʻuina atu i tagata le tauiviga o le lelei ma le leaga. O malosiaga malamalama i le Zoroastrianism o le atua Ahuramazda o loo faʻatusalia mai, ma o le au pouliuli o loʻo faʻatusalia e Ankhra Manui.
  2. O le talitonuga muamua o le tapuaʻiga faʻamaonia o loʻo faʻamaonia ai e tatau i tagata uma ona tausia lona agaga i le mama, faʻasalalau lelei i luga o le fogaeleele.
  3. O le taua taua i le Zoroastrianism e le o le tapuaiga ma tatalo, ae o galuega lelei, mafaufauga ma upu.

Lotu faʻamaoni - Jainism

O se talitonuga faalelotu anamua, lea na muaʻi avea ma se suiga o le faa-Hindu, e masani lava ona taua o Jainism. Faʻaalia ma faasalalauina i Initia. Le lotu lotu lotu ma le Jainism e leai se mea e tutusa, aua o le taimi nei e le faʻaalia ai le faʻatuatua i le Atua. O aiaiga autu o lenei taʻiala e aofia ai:

  1. O soifuaga uma i luga o le fogaeleele ei ai se agaga ei ai le poto e le gata, mana ma le fiafia.
  2. O le tagata e tatau ona nafa ma lona olaga i le taimi nei ma le lumanaʻi, aua o mea uma e atagia i karma.
  3. O le faʻamoemoe o lenei tulaga o le faasaolotoina lea o le agaga mai le le lelei, lea e mafua ai ni mea sese, mafaufauga ma tautalaga.
  4. O le tatalo autu a Jainism o le mantra o Navokar ma i le taimi ao peseina e le tagata le faʻaaloalo i agaga faasao.

Faʻamanatuga lotu - Confucianism

O le toʻatele o tagata atamamai e talitonu o le Confucianism e le mafai ona taʻua o se tapuaiga, ma taʻua ai o le talitonuga faafilosofia o Saina. O le manatu o le monotheism e mafai ona vaaia i le mea moni o le Confucius na filifilia i le aluga o taimi, ae o le gaioiga nei e le o gauai atu i le natura ma gaoioiga a le Atua. O le Confucianism i le tele o itu eseese e ese mai i talitonuga masani o lotu monotheistic.

  1. E faʻavae i luga o le faʻamalosia o le faʻatinoga o tulafono faatonutonu ma taʻiala.
  2. O le mea autu mo lenei tapuaiga o le faʻaaloalo i tuaa, o lona uiga o ituaiga taitasi ei ai lona lava malumalu lea e faia ai osigataulaga.
  3. O le sini a le tagata o le sailia lea o lona nofoaga i le lalolagi e lotogatasi, ma mo lea mea e tatau ai ona faʻaleleia pea. Na fautuaina e Confucius lana polokalame tulaga ese mo le lotogatasi o tagata ma le lalolagi.