Vaʻa Matagofie, Ausetalia

O le Great Barrier Reef o se tasi lea o auala aupito sili ona lelei o le amu o gataifale e taatia mai i le itu i matu o Ausetalia i le Coral Sea. O le aau e alu mo le sili atu i le 2.5 kilomita ma e aofia ai se vaega e tusa ma le 3.5 maila le kilomita. E aofia ai le 2900 ia matafaga ma isi 900 motu, lea e manino le vaaia e oo lava mai fafo.

O le a le mea lauiloa mo le Great Barrier Seef?

O le Coral Reef o le faʻalautele tele lea na fausia e tagata ola. O loʻo faia i le piliona o tinā microorganisms - coral polyps. I le tulaga aloaia, o lenei aau o se tasi lea o mea ofoofogia o le lalolagi ma o se mea o measina faalelalolagi. E mafai ona e oʻo atu i le 'auʻau papa tele e ala i le felelei i Ausetalia ma faimalaga i luga o se vaʻa pe lele i luga o le helikopa mai Gladstone.

O le aau o loʻo alu ese mai le talafatai o Ausetalia, e amata mai le vevela o Capricorn ma faaiʻu i le Torres Strait, lea e vavaeese ai Ausetalia mai New Guinea. E latalata i le matafaga, o se aau o le amu na alu i le pito i matu o Cape Melville. E vavaeeseina i latou e le 30-50 kilomita. Ae o le itu i saute o le aau o ni vaeluaga i ni vaega o matafaga, ma i nisi o nofoaga e mamao atu i le talafatai o Ausetalia e oʻo atu i le 300 kilomita.

Ma o iinei o le faitau afe o tagata eseese o loʻo tafe i tausaga taʻitasi. O le mea lautele, o le Matafaga Matafe ma le lolovaia e le mavavaeeseina. E faigata ona faʻamatala i upu pe o le a le matagofie o le a oʻo mai i ou luma pe afai e filifili e sosolo i totonu o le vai e lata i motu o le Great Barrier Reef.

Tagata o loʻo nonofo i le Afa Tele

E le o le a iai se isi nofoaga i le lalolagi atoa pe a faʻapotopotoina ituaiga o meaola eseese i le taimi e tasi. E le mafai ona maua sea lalolagi mauoa i lalo - e faitau afe meaola eseese e mafai ona ofi atu i lo latou lalelei matagofie, faʻanoanoa le fiafia, ma o nisi taimi ma le uila-vave le oti.

O le suʻesuʻeina o le fugalaau ma le laʻau o le Great Barrier Reef, o saienitisi ma na o le tele lava o le au amateur o le a umi se taimi, aua o le lalolalo o le lalolagi iinei o se tamaoaiga tele lava. E naʻo ituaiga eseese o amu - e sili atu i le 400. E eseese uma i latou i foliga, lanu ma le paolo, toe mafaufau i se togafiti togafiti. O lanu masani lanu nei o moli, mumu i lanu eseese, samasama, paʻepaʻe, enaena, ma o nisi taimi e mafai ona e maua ai lilac ma pulu lanu viole.

I totonu o lenei meaola tele, e sili atu i le 1,500 ituaiga o iʻa o le gataifale, 30 ituaiga o manulele ma manulele, 125 ituaiga o sharks ma ave, ma ituaiga e 14 o gata na maua ai se malutaga. Ma e le o taʻua ai e tusa ma le 1,300 ituaiga o crustaceans, 5,000 ituaiga o moli ma, ioe, 6 ituaiga o laumei. Tui o le Great Barrier Reef - o se vaaiga tulaga ese lava lenei, pe ae vaai i ai, o le a e manatua mo aso uma o totoe o lou olaga.

E le gata i lea, e sili atu ma le 200 ituaiga o manulele e fafagaina i luga o le aau. O iinei latou te maua ai ni tulaga mafanafana mo lo latou i ai.

Le taufaamatau o se aau

Faatasi ai ma le tele o tafaoga a tagata tafafao maimoa, o le tele o tupe maua mai iinei, ae o loo i ai foi itu le lelei i sea ituaiga taamilosaga. O le gaoioi faifai pea i le ola o le aau o tagata e mafua ai le faʻaleagaina o le faʻalavelave atoa.

I le amanaia ai o nei taunuuga le lelei, na ave ai e le malo o le atunuu ni auala talafeagai e faaitiitia ai le afaina o le ola faanatura, ma e le mafai lava ona taofia atoatoa le leaga mai se tagata.

Ae i le faaopoopo atu i aafiaga faaletagata i luga o aau, o taufaamatau ua lamatia e le natura lava ia. Mo se faʻataʻitaʻiga, o le paʻu e taʻitaʻia ai le oti o keoli i aofaiga tele. Ma o lenei mea e mafua mai i le vevela o le lalolagi i vai o le Vasa o le Lalolagi.

E le gata i lea, o le Great Barrier Reef e mafua ai le tele o afaina i afa o le tau. Ae ui i lea, o le fili sili ona taua o le aau o se starfish e taʻua o le "pale tuitui", lea e mafai ona oʻo i le 50 cm ma fafaga i polyral polyral.