O le alu i se malaga i atunuu mamao, e toatele tagata tafafao maimoa e fiafia i le auala o le olaga, aganuu ma agaifanua . E uiga i le motu o Madagascar, e tele mea taua e tatau ona iloa e tagata uma pe o ai na fuafua la latou tafaoga i lenei atunuu. O se meaola matagofie ma faʻailoa, o se talafaasolopito mauoa, e afua i aso anamua.
Natura o Madagascar
O le motu atoa o se tasi setete o loʻo i totonu o le Vasa Initia. E tele lava ina taʻua o Aferika, ma faʻasolofanua e moni lenei mea. O mea sili ona taua e uiga i Madagascar o mea nei:
- O le motu na vavae ese mai le atunuu i le 60 miliona tausaga talu ai ma ua avea o le muamua i luga o la tatou paneta.
- I totonu o le atunuu e tusa ma le 12,000 laau ma manu, e tusa ma le 10,000 oi latou ua manatu e tulaga ese. O le tele o ia mea e seasea ona lamatia, ituaiga faʻamaʻi. Mo se faʻataʻitaʻiga, alofilima ma laau, togavao vao po o kamela eseese (silia ma le 60 ituaiga).
- O Madagascar o le lona 4 o le tele o motu i le lalolagi, o lona eria e 587040 mita sikuea. km, ma o le umi o le talafatai e 4828 km.
- O le laumua o Madagascar ma i le taimi lava e tasi o le aai tele tele o Antananarivo . O le igoa ua faauigaina o le "afe nuu" po o le "afe o fitafita".
- E tusa ma le 40% o le motu ua ufitia e vaomatua. O tagata Initia ma tulaga masani le lelei na faaleagaina 90% o punaoa faanatura. Afai e faʻaauau lenei mea, o le 35-50 tausaga o le a leiloloa ai le atunuʻu.
- O Madagascar e taua foi o le Red Red Island, aua i totonu o le eleele o loʻo i ai ni teuga o alumini ma le uʻamea, e tuʻuina mai ai se lanu lelei.
- I totonu o le setete e silia ma le 20 malae vaʻaia a le atunuʻu , o loʻo tusia i luga o le UNESCO Heritage List.
- O le pito sili ona maualuga o le motu o le Maromokotro volcano moa (Marumukutra), o lona igoa ua faaliliuina o se "togavao ma fualaau aina." O lona maualuga o le 2876 mita i luga aʻe o le sami.
- O Madagascar o le faʻatau sili atu lea ma le gaosiga o vanilla i le lalolagi. Ina ua musu le kamupani a Coca-Cola e faaaoga vanilla masani, na matua faaleagaina le tamaoaiga o le atunuu.
- I Madagascar, e sili atu ma le 30 ituaiga o lemurs.
- E leai ni sopop, zebra, giraffes poʻo leona i luga o le motu (o lenei mea mautinoa o le a mautinoa ai le lavelavea o tagata o le kata "Madagascar").
- O Zebu o le ituaiga o povi o loʻo taʻua o meaola paia.
- O le tautua sili ona tele i le motu o Fossa. E i ai i le manu le tino o le pusi, ma le isu o se taifau. O se ituaiga o mea lamatia, o ona aiga vavalalata o le monako. E mafai ona ausia le lapoa o se tagata matua leona.
- I luga o le motu ei ai iniseti uiga ese (ituaiga o moa), 'ai i le po loimata o katekoti ma manu felelei e toe faʻatumu ai le vai i totonu o le tino.
- O le talafatai i sasae o Madagascar o loʻo susulu i sharks.
- Ina ia puʻeina se laumei, e tuli e le au tulimanu se iʻa i totonu o le vai ma faatasi ai ma ua latou maua le pu.
- O tagata Indigenous e le fasioti tagata taʻavale ma aua nei paʻi atu i la latou upega tafaʻilagi: ua faasaina i latou e lotu.
- I le 2014 e uiga i le motu o Madagascar na pueina ai se ata tifaga faʻaonapo nei, lea e taua o le "Lemur Island". A maeʻa ona e matamata i ai, e te manaʻo e asiasi i lenei tulaga ofoofogia.
Faʻamatalaga mataʻina faʻasolopito e uiga i le atunuu o Madagascar
O tagata muamua na faʻaalia i le motu nai lo le 2,000 tausaga talu ai. I lenei vaitau o le talafaasolopito, na maua e tagata o le lotoifale se tele o mea taua na tutupu. O le mea sili ona manaia oi latou o:
- Mo le taimi muamua na maua ai le motu i le XVI senituri e le tagata suʻesuʻe Diego Diaz mai Potukale. Talu mai lena taimi, na amata ona faʻaaogaina Madagascar e avea o se nofoaga taua tele tau fefaatauaiga.
- I le 1896 na pueina ai e le Falani le atunuu, ma liliu atu i totonu o lona kolone. I le 1946, na amata ai ona taʻua le motu o se teritori o tagata osofaʻia.
- I le 1960, na maua ai e Madagascar le tutoʻatasi ma maua ai le saolotoga atoatoa.
- I le 1990, na maeʻa ai le tulafono a le au Marxist iinei, ma o itu tetee uma sa vetoed.
- O le pito i luga o le tupu tupuga o Ambohimanga ua taua o se taua taua tele talafaasolopito i luga o le motu. O se nofoaga lenei mo tapuaiga mo tagata Aboriginal, o se mea faʻalelotu ma faaleaganuu a le setete.
Mea Faʻasinomaga Faʻatasi Taualoa e uiga i Madagascar
O le numera o tagata i le atunuu e toetoe 23 miliona tagata. Latou te tautatala uma i latou i gagana aloaia: Farani ma Malalagasy. O tu masani ma aganuu a tagata atamotu e tele naua, o mea sili ona mataʻina o:
- O le averesi o le soifuaga mo tagata e 61 tausaga, ma mo tamaitai - 65 tausaga.
- O le faitau aofaʻi o le taulaga o le atunuʻu e 30% o le numera o tagata nonofo.
- O le averesi o fafine i le taimi o le olaga e fanau mai ai le silia ma le 5 tamaiti. E tusa ai ma lenei faailoilo, e 20 nofoaga o loʻo iai le setete i le paneta.
- O le maualuga o le faitau aofai o tagata e 33 tagata i sikuea mita. km.
- E lua lotu i le atunuʻu: i le lotoifale ma le Katoliko. Muamua o se sootaga i le va oe ua maliliu ma e ola, e tusa ma le 60% o tagata tagatanuu e aofia ai. O le mea moni, o le toʻatele o tagata o loʻo taumafai e faʻaputu faʻamaonia uma. Orthodoxy ma Islamaeli o loʻo faʻasalalauina ma le malosi.
- O tagata tagatanuu e fiafia e fefaatauai i soo se mea. E aoga lenei i faleaiga, faletalimalo ma e oʻo lava i faleoloa.
- E le taliaina le tosoina i nofoaga faitele.
- O le alafapeta Malalaga e faavae i le Latina.
- O le meaai autu i totonu o le atunuu o le araisa.
- O le taʻaloga sili ona lauiloa o le lakapi.
- I le atunuu, o auaunaga i le autau ua manatu e faamalosia, o le taimi o le auaunaga e oo atu i le 1.5 tausaga.
- O loʻo i ai le fofo malosi o le mala i luga o le motu. I le 2013, na afaina ai le Ebola i iinei.
- O le fefe tele i tagata Aborigine o le fefefe lea e le o tanumia i totonu o se aiga tagi.
- O loʻo i ai se aga masani e faʻatagaina lona atalii e selesele lona lauulu i luga o ona foliga seia maliu lona tama.
- I le aiga, e pulea e le faletupe le paketi.
- I Madagascar, ua atinaʻe le tafafao maimoa. E manatu le au Aborigines o tagata Europa e avea ma tagata sili ona maualuga, o lea latou te fiafia e tusi tusitusi ma i latou.
- Malagasy e le matauina le taimi i le uati. Latou te iloiloina se vaitau e le o minute, ae o se faagasologa. Mo se faʻataʻitaʻiga, o le 15 minute o le "taimi o le fuluina o le vao", ma le 20 - "sisi" kuka.
- O iinei, toetoe lava leai se susu susu, ma o le suamago o soʻo se fualaau suamalie, faʻasusu i le suka.
- E mafai e tamaitai ona fai ni lavalava mai pusi.
- O le alu i Madagascar, e tatau ona e manatuaina le tele o fadi (faʻasaina). Mo se faʻataʻitaʻiga, o meaalofa i luga o le motu e na o le lua lima e talia, ae nai lo le sogi ma talia o se aganuu le faia o alafau ma alo.