- Atunuʻu: Chile;
- Umi: 110 kilomita;
- Estuary: O le Vaitafe Maipo.
Santiago , o le laumua o Chile , ua lauiloa o se aai matagofie o eseesega. O iinei, o fale mausali fausiaina o loʻo nonofo faʻatasi ma fale tioata o fale faʻaonaponei. O lenei matagofie uma o loʻo i luga o faletupe uma e lua o le Vaitafe o Mapocho, lea e taua tele mo aganuu a Chile.
Amataga ma le taua o le Vaitafe o Mapocho
I le tele o seneturi talu ai sa taitaia e le au manumalo ia Pedro de Valdivia i le vanu o le vaitafe o Mapocho. I le 1541 sa tuʻuina atu ai ia i latou le poloaiga e maua ai se aai fou i lenei nofoaga. Na faapena ona foliga Santiago, le laumua o le atunuu tutoatasi o Chile.
O meaai a le Vaitafe o Mapocho e fefiloi, ae o le tele lava e fafagaina e ala i le suavai, ia Aperila o le a matua vaivai lava. I le atinaʻeina o le aai, na tele sona sao, o lea na faailogaina ai le ofutau o Santiago, faatasi ai ma le atagia o le laufanua lata ane.
E tolu alalaupapa i Mapocho:
- i le 1798 na fausia ai se alalaupapa muamua i luga o le vaitafe, e igoa ia Palos;
- O le alalaupapa lona lua na fausia i le va o le 1767 ma le 1779 ma sa taua o Calicanto;
- O le isi, ua leva ona i ai nei, fesoasoani i tagata o aso nei ma tagata tafafao maimoa e taunuu atu i le eria o le peemia o Santiago - Bellavista.
O le Incas anamua na fausia se auala faigofie o alavai na faʻafefe ai le vai mai le Vaitafe o Mapocho, o nisi o loʻo faʻamalosia. I le aotelega, o le vaitafe e taʻi 7 ituaiga, ma faʻamasinoina i faʻamatalaga o tagata muamua na nofoia, sa telē tele ma e le mafai ona viliina i se solofanua poʻo se taavale solofanua.
I le taimi nei, i luma o mata o tagata tafafao maimoa, ua aliali ese mai se vaaiga ese. O ia alalaupapa laupapa tuai na suia i ni uamea, e aunoa ma ni lagolago. Talu mai le vaitafe i le vaitau o le taumalulu, na maligi ai le tafe, lolovaia o nofoaga lata ane, na tonu loa ia te ia le puleaina o lona pesini.
Le taua faaleaganuu o le vaitafe o Mapocho
Mapocho ua lauiloa o le vaitafe muamua lea e fesootaʻi ma faatufugaga. O le mea moni, o loʻo i luga o le talafatai i saute i totonu o afioʻaga o Santiago ma Recoleta na faamaumauina 26 sikolasipi, lea i le aofaʻi atoa o ata e 104 ata. E mafai ona e iloa nei mea uma i le po, i luga o le vai i le va o alalaupapa o Pio Nono ma Patronato.
O le vaitafe o Mapcho na atagia foi i le galuega a le tusitala lauiloa Chileina Pablo Neruda, o lana galuega o le "Ode i le Vaitafe o le Vaitafe o Mapocho". O loʻo taʻua e isi tagata Chile i luga oa latou galuega, o faletupe o le vaitafe ua faʻapipiʻiina i luga o le tapoleni i le suauu. O le tusitala o le ata o Ramon Alberto Venezuela Llanos.
Le nofoaga o le vaitafe
Mapocho e amata mai i le eria o Monte Monte, o le totonugalemu o Andes ma tafe atu i Santiago uma , vaevaeina le aai i ni afa se lua. E tafe atu i le Vaitafe o Maipo, i le itulagi o Valparaiso , lata i le nuu o Lloyeau. Mai auala uma o le taulaga, o le tele lea.